Sazetak
Abstract
This article departs from Carl Schmitt’s understanding of the notions of the political and enemy and their interpretation in contemporary social and political theory. Concept of the political implies a multitude of grouped and opposed yet not necessarily conflicting parties. The political can be understood as a confirmation of political unities’ existences, as well as the strength of their inner coherence. In other words, the political is a strengthening of ties within a political community because beside and opposed to it there is another (hostile) community. In contemporary philosophy, Schmitt’s understanding of the political is, among others, interpreted from the theory of identity standpoints. In that sense, enemy represents a confirmation that there is the other who is opposed, independent and different from the ‘same’. Talal Asad is of the opinion that with the emergence of Enlightenment Europe formed the identity of modern and secularized community which simultaneously brought about outlining of clear demarcation with religious East which, from the Western standpoint, remained undeveloped because it didn’t undergo the process of secularization. Similar thesis is brought forward by Gil Anidjar who states that Europe constitutes and strengthens its identity through the enmity towards the religious East. According to Chantal Mouffe, enemy is understood as a constitutive outside, i.e. as the condition for forming the identity. For Derrida, Schmitt’s concept of the enemy can be understood as ‘the other’ who is not only different but significant since, because of its otherness, opposition and distance, it prevents ethnic homogenization and thus creation of new enmities. The article shows that Schmitt’s the political doesn’t necessarily has to be understood as a concept which supports absolutist power and necessarily enmity. On the contrary, through contemporary (especially poststructuralist) interpretations one can see that enmity is unavoidable element in constituting the identity and, even more importantly, foundation for every authentic friendship.
Key words: the political, enmity, secularization, friend, identity, Europe, constitutive outside
Sažetak
U ovom radu se polazi od Schmittovog shvaćanja pojmova političko i neprijatelj i njihovog tumačenja u savremenoj društvenoj i političkoj teoriji. Pojam političkog podrazumijeva da postoji mnoštvo grupiranih suprotstavljenih strana koje ne moraju nužno da budu u konkretnom sukobu. Političko se može razumjeti kao potvrda egzistencije političkih jedinstava, kao i snage njihove unutarnje povezanosti. Drugim riječima, političko je jačanje veza unutar jedne političke zajednice iz razloga što pored nje i nasuprot nje postoji druga (neprijateljska) zajednica. U savremenoj filozofiji, Schmittovo shvatanje političkog se, između ostalih, interpretira i iz ugla teorija o identitetu. U tom smislu, neprijatelj je potvrda da postoji drugi koji je suprotstavljen, samostalan i različit od „istog“. Talal Asad smatra da je pojavom prosvjetiteljstva Evropa formirala identitet moderne i sekularizovane zajednice što je istovremeno proizvelo ocrtavanje jasnih granica prema religioznom Istoku koji je, iz zapadne perspektive ostao nerazvijen jer nije prošao proces sekularizacije. Sličnu tezu iznosi i Gil Andijar koji smatra da moderna Evropa svoj identitet konstituiše i osnažuje kroz neprijateljstvo prema religijskom Istoku. Prema Chantal Mouffe, neprijatelj se shvata kao konstitutivna vanjskost odnosno, kao uslov za formiranje ideniteta. Za Derridu, Schmittov pojam neprijatelja se može razumjeti kao „drugi“, koji ne samo da je različit već je značajan jer, zbog svoje drugosti i suprotstavljenosti i distanciranosti sprečava etničku homegonizaciju i, time, stvaranje novih neprijateljstava. U radu se pokazuje da se Schmittovo političko ne mora razumijevati kao pojam koji podržava apsolutističku vlast i nužno neprijateljstvo. Naprotiv, kroz savremena (posebno, poststrukturalistička) tumačenja vidimo da je neprijateljstvo nezaobilazni element konstituisanja identiteta, a što je još značajnije, osnov za svako autentično prijateljstvo.
Ključne riječi: političko, neprijateljstvo, sekularizacija, prijatelj, identitet, Evropa, konstitutivna vanjskost